De Vlaamse regering benoemde negen experts die als “commissie” de Canon van Vlaanderen zullen uitwerken. Eén van hen is de Knesselaarse professor archeologie Wim De Clercq, die bij velen bekend geworden via zijn opgravingen van de oude hoeve in het Drongengoed.

Wat is een Canon? “Een lijst van data, figuren en plaatsen uit onze Vlaamse cultuur en geschiedenis, die Vlaanderen als Europese natie typeren”, zo stond het in het Vlaams regeerakkoord. Een lijst die een wegwijzer kan zijn in onderwijs en inburgering van nieuwkomers (eindtermen of inburgeringscursus). Onafhankelijke experts moeten de komende twee jaar vijftig “ankerpunten” vastleggen. De Knesselarenaarse hoogleraar archeologie Wim De Clercq (1973) is aangeduid als één van de leden van de commissie die nu die lijst zullen opstellen (info over andere leden: zie onderaan).

Mijnenveld

“De Commissie wacht een mijnenveld”, schrijft De Standaard, want “de Canon verhit de gemoederen”. Omdat hij er komt op initiatief van de Vlaamse regering en zou passen in een verhaal over Vlaanderen waarin de Vlaamse identiteit niét wordt gerelativeerd of afgewezen.  De kritiek komt vooral uit de hoek van linkse en postmodernistische historici, in De Standaard de “fine fleur van de Vlaamse historici” genoemd.

“Geschiedenis is een discussie zonder einde”, reageert Jan Dumolyn. Dit initiatief kan de aanleiding zijn “tot een geïnformeerd en genuanceerd gesprek over ons verleden” en over identiteit: laat maar komen”, aldus de Brugse historicus.

Ook Wim De Clercq relativeert de kritiek: “De soep wordt vast niet zo heet gedronken als ze in het regeerakkoord werd opgediend. Belangrijk voor mij is de afspraak dat we autonoom kunnen werken, dat wat we vastleggen niet voor eeuwig is. We gaan op zoek naar een dynamisch aanbod, dat vatbaar is voor wijzigingen en aanvullingen, niet naar een “te kennen” afchecklijst voor leerlingen of nieuwkomers. Er zullen zeker ook nieuwe inzichten opduiken over mens en maatschappij doorheen de tijd. De interdisciplinaire studie van materiële cultuur en ecologische resten door de archeologie kan daartoe bijdragen.

Persoon of gebeurtenis

Zo’n commissie komt niet uit de lucht gevallen. Zoiets bestaat in veel landen. En natuurlijk leidt dit tot verhitte discussies over wie wel en wie niet, of over het concept. Dat debat op zich is al waardevol. Zit het probleem niet eerder bij die historici die – niet geheel zonder pretentie – een debat over de begrippen canon en identiteit niet tolereren?

En dat er altijd discussie was, is en zal zijn over “lijstjes”, dat weten we wel. Maar in ons dagelijks leven houden we van voorkeuren, supporteren en competitie. We worden overspoeld met lijstjes van de beste films, de beste boeken, met hitlijsten, met slimste mensen en met de allerbeste dansers en voices. So what?

Wellicht volgt Vlaanderen het Nederlandse voorbeeld. Daar kwam er goed tien jaar geleden de dynamische oplijsting van “vijftig (aanpasbare en niet eeuwig geldende) vensters op de Nederlandse geschiedenis”. Aan een persoon of een gebeurtenis werd een volledige periode opgehangen. Het verbreedt het verhaal en genereert literatuurvoorstellen en uitstappen.

Dat een Vlaamse canon kan bijdragen tot aangepaste, maar evenwichtige kerndoelen in het onderwijs (eindtermen) of kan worden gebruikt bij inburgering, lijken ons twee duidelijke pluspunten. En dat ook op een archeoloog een beroep wordt gedaan om die mee samen te stellen zal een dimensie toevoegen aan het debat.

Andere leden

Voorzitter is de Leuvense emeritus professor Emmanuel Gerard. Voorts: Kevin Absillis (docent Nederlandstalige letterkunde, gespecialiseerd in de Vlaamse natievorming), Tinneke Beeckman (filosofe, historicus, auteur, columniste en regelmatig te gast op VRT-duidingsprogramma’s), Jan Dumolyn (Vlaams historicus en professor mediëvist), Hind Frahi (docente, journaliste en columniste, auteur van boek Undercover in Klein Marokko, over opkomst jihad in Molenbeek), Katlijne Van der Stighelen (hoogleraar, vroegmoderne tijd), Cathérine Verleysen (wnd. Directeur Museum voor Schone Kunsten Gent en auteur) en Frank Willaert (emeritus hoogleraar, gespecialiseerd in Nederlandse letterkunde)