Eric Blondia, die tegen de flank van het Drongengoed woonde/woont, noteerde heel wat volksverhalen zoals die hem tientallen jaren geleden door ouderen in de omgeving van het bosgebied werden verteld. In dit derde stukje hebben we het over zeugen en biggen, paasnagels, spookhoeve en paters.

“Op de grootste hoeve in onze wijk (in dit geval in Westvoorde) ging het een goede honderd jaar geleden slecht. Zaken als zinsbegoochelingen en dierensterfte waren er aan de orde van de dag. Eén voorbeeld: de boerin doet de deur van de varkensstal open en schreeuwt het uit. Zeug en biggen liggen in de beerput. De “bogen”, dit is het koepelgewelf van de onderliggende aalput, is doorgeslagen. Ze rent naar het woonhuis, gans de familie spoedt zich naar de varkensstal. Daar aangekomen is er niets aan de hand, de zeug ligt te knorren met de biggen aan de tepels.

Op een bepaalde dag haalde men de paters erbij. Brevierend (een brevier is het boek dat de gebeden bevat die een geestelijke van de Katholieke Kerk dagelijks moest bidden) kwam een geestelijke voorbij het openstaande hek het hof opgewandeld, maar het “kwade” was zo sterk dat hij erdoor achteruit gedreven werd en de buren zagen hem achterwaarts het hof verlaten.

Uiteindelijk kwamen de paters met drie (of vier, naargelang de bron) ter plaatse. Lezend in hun boeken kwamen ze vanuit verschillende richtingen het erf opgewandeld, in huis, in de stallingen, overal.

Een klein hondje, dat aan de ketting gebonden stond te janken, werd op verzoek van een geestelijke losgemaakt. Als de bliksem rende het beest naar de mestvaalt, of tenminste naar het laagst gelegen deel ervan, waar zoals dat vroeger op de boerderijen de situatie was, een brei van de meest vloeibare delen van de mesthoop een grote plas vormden.

De hond dook erin en zakte erin weg. De landbouwer wilde ter hulp schieten maar één van de paters hield hem tegen:”Afblijven”, gebood hij, “dit is het laatste dier van de reeks dat hier zal sterven”. En inderdaad, daarna ging het leven op de boerderij terug zijn gewone gang.”

Paasnagel

Nog een voorbeeld. “Rechtover deze hoeve, in dezelfde straat, sterven ook dieren. Eén voorbeeld: de landbouwer opent de deur van een hok waar zich een kalf in bevindt.

Vijf paasnagels, vijf wonden van Christus

Onmiddellijk gaat het kalf wild tekeer en valt kort daarna dood neer. Het was zo de gewoonte dat mensen die hulp gingen zoeken bij de paters een zogenaamde “paasnagel” (In het volksgeloof werd aan de paasnagel een bijzondere kracht gegeven. De paasnagel werd, als magisch object, veel gebruikt om onder de dorpel van een nieuw huis te steken om ‘het kwaad’ te weren. Talrijke overgeleverde legenden verheerlijken de paasnagel als heksen- en duivelverdrijver -red.). Het ging dus om een soort relikwie verpakt in een klein zakje van leder of textiel. Het gewijde voorwerp werd dan boven de deur bevestigd, als bescherming tegen negatieve krachten.

Een andere hoeve in dezelfde straat had vooraan in de jaren 1900 eveneens de naam een spookhoeve te zijn. Door twee oude mensen werd mij, onafhankelijk van elkaar, hetzelfde verhaal verteld. Wanneer op de hoeve ’s avonds het werk beëindigd was en iedereen rond de Leuvense stoof zat, begon het gespook. Eén van de steeds terugkerende geluiden was het lawaaierige gerinkel van neervallende kettingen in de bakstenen voederbak van de koeien, de kribbe (vroeger stond een koe in de stal gebonden met een zware platte ketting rond de hals). Verder waren er geluiden van in werking zijnde gereedschap, zoals ploegen, karren en wagens. De landbouwer panikeerde echter niet, hij zou meerdere malen smalend gezegd hebben: laat ze maar doen, al het werk dat zij afmaken, moeten wij niet meer doen. Uiteraard was er bij controle in de stallen en elders niets te horen of te zien. In die periode was er op die hoeve ook één van de kinderen, een jongetje, een tijdlang betoverd. Hij weende zes weken lang onafgebroken, de periodes dat hij niet sliep uiteraard.”

Duistere krachten?

Dat het soms wel eens vals alarm was, ondervond een bewoner van het alleen staande huisje langs de Zandekensstraat. “Zijn varkens groeiden te traag en hij dacht aan hekserij: hij trok naar de paters te Brugge. De geestelijke van dienst begon in zijn brevier te lezen maar spoedig hield hij het voor bekeken en verklaarde dat er niets aan de hand was. Wel raadde hij deze persoon aan, eens te controleren of er geen gat was onderaan in de voederbak van de dieren. Hierbij bedoelde hij uiteraard dat de varkens te weinig te eten kregen.”

Eén aspect dat als een rode draad verweven zit in de meeste van dit soort verhalen is de tussenkomst van de clerus, hier dan meer bepaald de pastoor of paters uit een nabijgelegen klooster.

Gelovigen zullen misschien ook minder moeite hebben met dergelijke verhalen, die moeten gesitueerd worden in hun tijd. De meeste mogen wel als zeer authentiek beschouwd worden: ik kende de mensen die ze zelf beleefden zeer goed. Het waren gewone, betrouwbare streekbewoners en bij het vertellen of bespreken van deze zaken werd er nooit gelachen.

Volgens mijn vader zaliger zou de hekserij onder deze vorm een zware slag zijn toegebracht door het indertijd instellen van het “Sint-Jans-Evangelie”, als afsluiter na elke heilige mis (momenteel wordt het niet meer gelezen). Hierdoor zouden alle aanwezigen, zelfs bij nacht en ontij, min of meer gevrijwaard blijven van tovenarij en andere duivelse lagen en listen. Ook hoort men wel eens dat het “kwade” zich aanpast aan de geest van de tijd.

Voor zover ik weet is er tot op heden voor al deze paranormale verschijnselen uit de beschreven periode nooit een aanvaardbare wetenschappelijk verantwoorde verklaring gevonden. Het kadert volgens mij in een reeds duizenden jaren oude geestelijke strijd tussen de goede en kwade krachten op deze wereld.

Eric Blondia

Vorige bijdragen gemist? Lees Hekserij in het Drongengoed (volksverhalen Drongengoed, 1) en De spookhoeve bij de bossen (volksverhalen Drongengoed, 2)