Niet voor niets werd Walter Van Ryckeghem de titel “ereburger van Knesselare” toegekend. Dat gebeurde op initiatief van het gemeentebestuur, op het moment dat hij 25 jaar voorzitter was van de Cultuurraad. De gedreven onderwijzer en directeur, acteur en regisseur is op 97-jarige leeftijd overleden en wordt op zaterdag 24 maart om 11 uur begraven.

De jonge Walter Van Ryckeghem, geboren op 4 november 1920, staat al als 11-jarige op de planken. In de jaren 1930 speelt hij toneel in de Normaalschool in Sint-Niklaas. Hij behaalt er in 1939 het diploma van onderwijzer. Als zijn vader Richard, een rijkswachter, in Knesselare wordt aangesteld als veldwachter, komt het gezin hier terecht.

In januari 1940 wordt de jonge Walter onderwijzer en later directeur van de gemeenteschool in de Veldstraat. Hij geeft ook avondlessen aan de plaatselijke vaktekenschool (Vrije Vaktekenleergangen).

Al in 1939 wordt hij lid van de Vlaamse Strijdbroeders. Het is de tijd dat een hele nieuwe generatie jongeren, vooral onderwijzers, en allen op hun manier, actief zijn in deze vereniging en in het cultuurleven van de gemeente.

Al in de jaren 1940 – zo gaat dat in die tijd – declameert hij de romantische poëzie van toen (Het gebed van Tijl,  Aan Gent, Ten strijd, Guldensporenslag, etc). In 1943 huwt Walter met Simone Buyse. Het koppel krijgt drie kinderen (Hilde, Dirk, Geert).

Na de Tweede Wereldoorlog is er in de gemeente wat onrust. Sommige woningen van Vlaamsgezinde Strijdbroeders worden besmeurd, en bepaalde leden worden verdacht gemaakt als collaborateurs. Op de vergadering van november stellen sommigen de vraag: “Dient er in de maatschappij soms geene zuivering gedaan?”. Uiteindelijk weigert een ruime meerderheid daarop in te gaan. Ook de Algemeene Toneelcentrale (ATC), de overkoepelende vereniging van toneelverenigingen wordt “fout” genoemd. Walter Van Ryckeghem verdedigt zijn Strijdbroeders, zijn toneelspelers en de ATC: “Dat is geen Duitse instelling. Tijdens de bezetting werden er toneelstukken uitgevoerd. Is dit eene onvaderlandse daad?”, vraagt hij. De oorlogsbladzijde wordt omgeslagen.

Eerste regie

Met de opvoering van de operette Hoger Op (1949), staat Walter Van Ryckeghem voor het eerst in voor de regie. Drie jaar later schrijft hij naar aanleiding van de herdenking van de Guldensporenslag (650 jaar) het toneelstuk Vlaenderen, Were Di. De opvoering gebeurt in de hovingen van café Lusthof (Veldstraat). De achtergevel is met man en macht omgetoverd in middeleeuws Brugge, Wijnendaele, Compiegne…  Net voor de ontknoping zorgt een onweer voor onverwacht veel klank en licht. Alle troepen vluchten naar binnen…

In juli 1955 worden de Vlaamse Strijdbroeders aangesteld tot Rederijkerskamer. De Camere krijgt als naam Sint-Elooi. Graaf d’Alcantara wordt Prince, Maurits Hooft deken, Walter Van Ryckeghem factor/regisseur.

Vooral de oudere Strijdbroeders hebben het lastig met nieuwigheden, onder meer met de komst van vrouwen in en op het toneel. De jongere generatie, en de betere acteurs, mede onder impuls van Van Ryckeghem, stichten de groep Artes (een soort intercommunale van toneelspelers met een Knesselaarse kern).  De jongeren willen mee met hun tijd. Die ‘modernere’ aanpak uit zich ook op het vlak van repertoriumkeuze, decorbouw, kostumering, enzomeer. Na enkele jaren verdwijnt Artes van het toneel. Maar uiteindelijk wint de jonge groep met Van Ryckeghem het pleit.

Voorzitter-deken

Als Maurits Hooft in 1964 ziek wordt en uiteindelijk overlijdt, neemt Walter Van Ryckeghem zijn taak over om de maandelijkse vergadering te leiden. Bij de verkiezing van 24 juni 1964 haalt hij de meeste stemmen en wordt hij voorzitter-deken van de Strijdbroeders/Rederijkerskamer. Tientallen jaren lang zal hij met veel enthousiasme de vereniging leiden, zowel de maandelijkse vergaderingen en activiteiten als de toneelwerking.

Zijn toneelcarrière duurt uiteindelijk meer dan vijftig jaar.

Cultuurraad

We schuiven nog even door in de jaren 1960. Op initiatief van het gemeentebestuur wordt hier in 1968, vijftig jaar geleden ook al, een cultuurraad opgericht.  Hierin zetelen zowat alle sterkhouders van het Knesselaarse verenigingsleven. Walter Van Ryckeghem wordt meteen voorzitter van een dynamische ploeg met onder meer Julien Vandeweghe, André Van Hooreweghe, mevrouw Vanthuyne-De Baets, Edmond Stock en onderpastoor Edmond Van den Broeck.

Walter Van Ryckeghem toont zich in die functie actief als organisator en bezieler van tal van initiatieven, onder meer kunsttentoonstellingen en een aantal Guldensporenfeesten, waarvoor werd samengewerkt met andere lokale verenigingen (volksdans, muziek, zang, declamatie en vlaggezwaaien…).

De kunstzinnige onderwijzer maakt er ook een gewoonte van veel van zijn toespraken en kerst- en nieuwjaarswensen voor te dragen met “keurige versvoeten… in vondeliaanse verzen… nu eens in ’t vroede, dan in ’t zotte en soms in ’t amoureuze…”

De cultuurraad vertegenwoordigt volgens een telling in 1980 meer dan 2000 leden van Knesselaarse verenigingen.

Van Ryckeghem focuste al van bij aanvang op de noodzaak om in Knesselare de nodige infrastructuur te voorzien voor culturele activiteiten. Een cultuurcentrum kwam er niet. Knesselare gaf voorrang aan de bouw van sportinfrastructuur. Ursel kreeg een feestzaal, Knesselare sukkelde voort in de parochiezaal. Eigenlijk tot vandaag. Hoe dan ook een ontgoocheling voor de voorzitter.

In 1984 krijgt hij van de gemeente de eretitel “Ereburger van Knesselare” toegekend.

Actie

Hij stak zijn energie in het stimuleren van verenigingen om cultuuractiviteiten te plannen, om de info te coördineren (cultuurkalender), om de financiële en logistieke ondersteuning van verenigingen beter uit te  bouwen (uitleendienst), om met de raad ook tal van activiteiten te organiseren (muziek, kleinkunst, toneel, dans, sprekers, de publicatie van kunstkalenders, Zomersalons, elfjulivieringen, milieuzorg, gevel- en voortuinverfraaiing, enzomeer…).

In 1983 staat de deken vijftig jaar op de planken. Hij krijgt van zijn groep een rode rederijkersstoel aangeboden. Hij blijft nog heel wat jaren regisseur, samen met zijn zonen Dirk en later Geert.

In december 2005, als nu ook de Rederijkers hun vijftigste verjaardag vieren, wordt hij in het gemeentehuis aangesteld als eredeken en als deken opgevolgd door Renaat De Blaere.

De sterkste generatie

Van Ryckeghem was één van de voortrekkers van een heel actieve generatie Knesselaarse jongemannen die vanaf de oorlogstijd (jaren 1940) tot de jaren 1980-1990 op diverse terreinen Knesselare kleurden. Met hun culturele en artistieke interesses (Alfons Ryserhove, Gerard Van de Casteele, Edgard en Omer Buyse, André Van Hooreweghe, Jozef Vanthuyne, mevrouw Vanthuyne – De Baets, Julien Vandeweghe, e.a). Zelden of nooit was Knesselare zo actief en creatief. Walter Van Ryckeghem werd dan ook de eerste Knesselaarse ereburger.

Hij is de generatie na hem – geboren in de late jaren veertig en de jaren vijftig – steevast de jongeren blijven noemen. Die generatie is nu ook zo goed als volledig met pensioen.

Huidig deken van de Rederijkerskamer Renaat De Blaere heeft het in 2005 over de verdiensten van zijn voorganger, “de regisseur, de acteur in zoveel toneelstukken, de helpende hand bij decorbouw, de man met de zaklamp in aanslag tijdens de repetities, de man die met zijn rijk verbaal talent zijn leden toesprak bij opening en afsluiten van ontelbare vergaderingen, en die nieuwjaarswensen verpakte in nieuwjaarsverzen op rijm”.

Walter verhuist na zijn pensioen van zijn schoolhuis in de Veldstraat (naast de bib) naar de ouderlijke woning in de Kloosterstraat. Na het overlijden van zijn vrouw houdt hij er zich nog jaren kranig, tot hij een paar jaar geleden dan toch moest opgenomen worden in een RVT.

Hij werd in november 97 jaar. Zijn uitvaart heeft plaats op zaterdag 24 maart om 11 uur in de kerk van Knesselare.

HIER kunt u het interview nalezen met Walter (en zijn zoon Geert), gepubliceerd in onze publicatie ‘Over Knesselare gesproken. Babbels in de aders van ons dorp’, 2011).

PRENTENBAK

Klik hier voor Walter Van Ryckeghem in beelden PRENTENBAK in powerpoint-vorm: