Wanneer werd het hier menens in de Knesselaarse politiek? Anderhalve eeuw geleden. En waarover gingen de conflicten tussen de eerste partijen? Een blik op felle strijd tussen katholieken en liberalen.

August Wille

Een tweede flits over de eerste harde politieke conflicten in Knesselare. Nadat de liberaal Wille – na de nederlaag van zijn lijst – zijn pamflet ‘De Waarheid’ had verspreid (een antwoord op een eerder pamflet van de katholieken) kruipen de katholieken opnieuw in de pen. Hieronder een paar fragmenten uit ‘Antwoord aan de Waarheid’. Verderop leest u aan de hand van wat citaten uit beide katholieke pamfletten  waar het in die periode ca 1880 in de Knesselaarse politiek om ging.

Dutsen

“Hebt gij de Waarheid gelezen?… Meent die heer Wille misschien dat hij alleen verstand heeft?… De waarheid is door één man onderteekend. Die man spreekt ten voordeele van zijn eigen alleen… Ik, zegt de schrijver van De Waarheid, ben de vriend van de pastoors. ’t Is zeker uit vriendschap voor de pastoors dat hij een onderzoek heeft gevraagd naar het geheim van den biechtstoel? ’t Is omdat hij zulken goeden vriend is met de pastoors dat hij te Knesselare de ondersteuning geniet van de geuzenkopstukken uit Gent, en dat hij verdedigd wordt door de Flandre Libérale, het hevigste geuzenblad van het land!…. Zij hebben het getoond met in juni den triomph der geuzen te vieren en naar Gent te loopen met een blauw lintje in hun knoopsgat… Wie tempels van God wil bouwen en er noch preekstoel noch biechtstoel in wilt, is tegenstrijdig met zichzelven, zij zijn dutsen die zo handelen…”

Fragment uit een Knesselaarse historische stoet: Franse troepen nemen de pastoor gevangen

“Vroeger was dit eene vraag van weinig belang, omdat er dan geen spraak was van politiek, maar alleenlijk van strijd tusschen familiën… Heden worden niet alleen de stoffelijke maar ook de zedelijke en godsdienstige belangen op het spel gezet… Wellicht zullen sommigen u zeggen dat er hier geen onderscheid moet gemaakt worden tusschen liberaal en katholiek, Leugen en valscheid! Het godsdienstige onderwijs kan in onze school in gevaar gebracht worden… Leert het liberalismus kennen aan zijn werken: met alle middelen den godsdienst bestrijden, modder en slijk op de geestelijken werpen, oorlog verklaren aan de kloosters, de kerkhoven in prosputten veranderen, de katholieken buiten den wet stellen, hunne plaatsen en brood ontnemen, onze processiën storen en onze bedevaarters met stokken en zonneslagen den kop inslaan…

Uwe ouders hebben u verteld van de jaren 1892, wanneer de kerken gesloten waren en de eerbiedwaardige pastoor van Knesselaere aan eenen paardenstaart door de straten gesleept werd… Om die reden moet elke weldenkende burger ijveren en werken tot dat de laatste liberaal buiten den gemeenteraad gezet wordt… Voor iedereen is het zonneklaar dat het liberalismus eene ketterij is…

Waar het in die tijd om ging… de centen

“De gunstige toestand is grootendeels te wijten aan het klooster door een echt katholieken heer van Hansbeke opgericht. Er bestaat in dit gesticht eene meisjesschool en eene kantwerkschool, die onderwijs aan de burgerij en brood aan de behoeftigen verschaffen, en daarenboven worden er nog dagelijks 50 armen kosteloos onderhouden, hetgeen ten minste 10.000 franken per jaar profijt aan de Gemeente doet. Moesten per ongeluk de liberalen boven geraken, ongetwijfeld zou de loge hun opleggen aan het klooster te peuteren”.

Waar het om ging… de bouw van een nieuwe kerk

“Allen die er gaan, weten hoe het er in dromt. Ware de kerk grooter, vele lieden der nabuurige wijken zouden hier naar de mis komen, en op die manier onze neringdoende menschen kunnen bevoordeeligen. Onze vrienden belooven dit punt te bewerkstelligen… “ (het duurt nog tot 1893 vooraleer de eerste steen van de nieuwe/huidige kerk wordt gelegd – red.)

Waar het om ging… een nieuw gemeentehuis, een brug over de vaart

“Onze vrienden hebben reeds bewezen dat er 50.000 franc kunnen gespaard worden, met in plaats van een paleis te zetten, een voorstel aan te nemen dat ons geen enkelen cent zou kosten. Wat de brug aangaat, zullen zij handelen volgens het algemeen nut en niet in het voordeel van den eenen of anderen persoon… Straten en waterloopen moeten ook verbeterd worden”. (het nieuwe gemeentehuis in het gebouw waar nu de Litanie is, komt er…  in 1901; ook op de brug is het nog jaren wachten)

Waar het om ging… de lange arm

“Voor alle werken van openbaar nut, zullen de katholieken toch wel zoo veel verkrijgen als de liberalen, want beter dan dezen kennen zij den weg naar de Bestendige Deputatie.”

Waar het om ging… veiligheid

“De politie moet insgelijks beter gedaan worden, de nachtelijke ruststoornissen moeten ophouden, wij willen bedienden die voor de gemeente werken en hunnen tijd niet besteeden met loopen of te kletsen voor de eene of andere partij…”

Waar het om ging… de vreemdeling (uit Aalter of Ursel…)

“De verdraaide Waarheid zegt dat men geen vreemdelingen moet zoeken om den raad te vormen. Er zijn Knesselaarse jongens genoeg die geleerd en bekwaam zijn. Verstaat gij dat, jongen van Aalter en gij, jongen van Ursel, die nevens hem (Wille  -red.) op de lijst staat?”

Besluit

Een van de oudste foto’s van de in 1880 gebouwde nieuwe jongensschool. Een restant van de schoolstrijd. (Postkaart 1902, JuGo)

Het zat er bovenarms op tussen een aantal politiek actieve families. In 1879-1880 verloren de liberalen. De katholieken wonnen met glans. De pastoors kregen van de bisschop de opdracht om overal binnen hun parochies vrije kathoileke scholen op te richten. De Aangenomen Meisjesschool van het klooster werd een vrije katholieke school. Pastoor Emiel Van den Dooren bouwde met eigen middelen een nieuwe vrije jongensschool in de Kloosterstraat. Hoofdonderwijzer Karel Arnaut en zijn twee zonen verlieten de gemeenteschool en gingen – aanvankelijk zelfs onbetaald – lesgeven in de katholieke school. Die werd officieel geopend op 1 juli 1880. Wille verdwijnt van het politieke toneel. Hij wordt opgevolgd door de welstellende en zeer godvruchtig landbouwer Arnoldus Bellaert. Die wordt op zijn 73^ste burgemeester en blijft dat tot zijn dood in 1897. Maar daarover een van de volgende weken meer.