“D’er is een kasteel geweest aan den bos in ’t Drongengoed. Geheel den boel is verzonken… allè ingezonken hé. En ze zeiden dat da vervloekt was.” Waar of niet waar?

De fundamenten van een torentje, een bewijs dat het om een redelijk grote uitbating ging

“D’er is een kasteel geweest aan den bos in ’t Drongengoed. Geheel den boel is verzonken… allè ingezonken hé. En ze zeiden dat da vervloekt was.” Dat vertelde Celine Moret begin de jaren 1960 aan Omer Mattheeuws, toen die de streek doorkruiste voor babbels over “sagen en legenden”, het onderwerp van zijn licentiaatsverhandeling. Begin september vonden archeologen niet ver van de hoeve de restanten van een middeleeuwse hoeve. Of hoe een geruïneerde hofstede een kasteel wordt?

De huidige Drongengoedhoeve dateert van 1746. Maar de geschiedenis van het Drongengoed begint in de middeleeuwen, wellicht in de 12de eeuw. Merkwaardig genoeg was tot voor kort niet of nauwelijks bekend waar de oorspronkelijke, oudere hoeve zou hebben gestaan. Uit onderzoek van de schriftelijke bronnen kon dat niet worden vastgesteld.

Het was de Vlaamse gravin Johanna van Constantinopel (dochter van Boudewijn IX, graaf van Vlaanderen) die er werk van maakte om gemeenschappelijke gronden in het zogenaamde Maldegemveld (heidegebied) te laten ontginnen. De bevolking nam toe en derhalve ook de vraag naar voedsel. Het creëren van ontginningshoeves moest bijdragen tot het oplossen van die vraag. Daarom verkocht en schonk ze woeste grond in het Maldegemveld aan een drietal abdijen.

De paters Norbertijnen van Drongen (vandaar de naam) kwamen zo in 1242 in Ursel in het bezig van een domein van 97 hectare. De oudste pachtcontracten dateren van 1401 en vermeldden al een oppervlakte van 132,7 hectare. In diezelfde tijd werd het domein Burkel verkocht aan de abdij ter Doest van Lissewege en het domein Papinglo aan de Sint-Baafsabdij in Gent.

De ontginning was wegens al te schrale grond evenwel niet succesvol. Militaire acties en godsdienstoorlogen waren evenmin bevorderlijk voor een bloeiende ontwikkeling. De waarde van het domein bleef maar dalen, zo blijkt uit pachtcontracten. Begin de jaren 1700 sprak man van “een geruïneerde hofstede”. Ze leefde alleen voort in de overlevering en dus ook in wat mysterieuze verhalen.

Archeologen

Het verhaal over die “oude hofstede” is dezer dagen heel wat intrigerender geworden door archeologisch onderzoek. Luchtfotografie wees op sporen iets voorbij de huidige hoeve, aan de rechterkant.

Professor Wim De Clercq, die overigens in Knesselare woont, ging met zijn team op zoek en legde de fundamenten van de oude hoeve bloot, niet ver van de huidige, nabij de weg die vroeger dwars door veld en bos van Gent naar Brugge liep.

Verbluffend hoeveel onderzoekers te weten komen. Luchtfoto’s leggen patronen bloot, verduidelijken het reliëf (hogere plaatsen, grachten), en moderne technieken (drones, magnetisme, etc…) zorgen voor veel wijsheid over landschap en geografie, over bewoners en hun voeding, over huisraad en omgeving, over natuur en geschiedenis, etc….

Uit de bevindingen blijkt dat het gebouw toch behoorlijk groot moet zijn geweest: “Iedereen dacht dat de authentieke hoeve maar een pover gebouw zou geweest zijn. Maar we hebben fundamenten gevonden van een torentje”, zei een tevreden De Clercq.

Op Open Monumentendag 2016 (11 september) werd de site opengesteld voor het publiek. Een opvallend groot succes, waar zo’n 600 mensen op af kwamen. Ze kregen er deskundige uitleg van de organisatoren. Ondertussen is de sleuf weer dichtgegooid.

Meer info over Wim De Clercq en andere opgravingen in Knesselare, zie elders op deze blog

.