Geen verplichtingen meer, zo luidt het, maar ook geen mogelijkheden meer? In Knesselare, net zoals in enkele andere parochies van Martha en Maria, is men niet helemaal gelukkig met de gang van zaken, met name de beslissingen van het Bisdom en van de “nieuwe” Aalterse parochie Martha en Maria.

De Aalterse pastoor Johan Balcaen, die zaterdag in Knesselare voor het eerst “de mis doet” in de Sint-Willibrorduskerk, liet in een tekst in het parochieblad weinig aan de verbeelding over: De Knesselaarse pastoor Jef De Bodt, nu met pensioen, zal “geen verantwoordelijkheid meer dragen of verplichtingen hebben.. Ik zelf zal vanaf dat ogenblik het enige aanspreekpunt zijn”. Op zich is dat na het met pensioen gaan van pastoor Jozef De Bodt, een evidentie, maar voor de Knesselaarse Sint-Willibrordusgemeenschap betekent dat meteen een pastorie op afstand. Was Jef De Bodt niet bereid om in geval van nood bij te springen?

Pastoor Jef kan “wel nog op vrijwillige basis een aantal dingen doen, in de mate dat zijn gezondheid het toelaat”, zo , maar dan wel “op vraag van mezelf”, aldus Balcaen. Wanneer en hoe dat zal zijn, en of hij daar nog de kans toe krijgt, is onduidelijk.

Koepel

Dat Knesselare (Willibrordusparochie) vanaf 1 oktober geen zondagsmis meer heeft (enkel nog één mis op zaterdagavond om 17.30 uur) en dat Ursel (Medardusparochie) zelfs helemaal geen mis meer heeft, behoort tot het sombere lot van de lokale, kleinere parochies in een Kerk zonder personeel. In de Sint-Willibrordusparochie en de Sint-Medardusparochie hadden veel parochianen het liever anders gezien. Opties om daar met enige soepelheid nu en dan nog een mouw aan te passen, liggen blijkbaar niet op tafel.

Ontgoocheling

Het lokale parochieverleden deemstert weg onder de vlag van de nu overkoepelende parochie Marta en Maria. Pastoor Balcaen, die eerder al reacties kreeg in andere parochies van Groot-Aalter, hoopt dat “gelovigen van gans de parochie op een positieve manier een verenigde kerkgemeenschap helpen opbouwen”.

Hoop doet leven. Maar geldt niet evenzeer het gezegde “Uit het oog is uit het hart”? Afstand kan een kloof worden. Het overstappen naar grotere structuren kan rationeel zijn, maar zoals dat gaat met politieke fusies zal veel afhangen van de manier waarop de kleine entiteiten een zekere eigenheid kunnen bewaren.

Sterke uitspraken zaaien twijfel. Zinnen als “Aangezien het kerkrechterlijk de pastoor (samen met de parochieploeg) is die bepaalt welke vieringen een parochie nodig heeft en hoe die worden georganiseerd, heeft niemand anders het recht eigen vieringen te organiseren” klinken weinig uitnodigend en voedzaam voor de verhoopte samenwerking.

Pastoor Balcaen verwijst overigens zelf naar protest in andere Aalterse parochies: “We roepen de mensen van Lotenhulle en Bellem dan ook op te stoppen een eigen pad te bewandelen“. Hier wordt blijkbaar verwezen naar ongenoegen binnen die parochies/ de kerkfabrieken in die dorpen. Ook in Ursel is er ongenoegen. Daar is er helemaal geen wekelijkse mis meer. “Die hebben niet het recht op eigen houtje eucharistievieringen te organiseren. Men werkt zo niet aan eenheid, het is geen teken van samen kerkvormen en draagt geen toekomst in zich.”

Ouderdom

Er volgt in de tekst van Johan Balcaen nog een optimistische passage over oudere mensen die zich niet meer kunnen verplaatsen naar andere dorpen. Pastoor Balcaen nodigt die uit naar de kerken waar wel nog misvieringen zijn. Dat zijn dan die van Aalter en Knesselare. Maar oude bomen verplant je niet. Een alternatief is volgens Balcaen het volgen van een lifestream van de viering in de kerk van Aalter Centrum of van vieringen op televisie. Wordt dat een succes?

Centralisatie

Voorlopig blijft het in Knesselare en Ursel mogelijk doopsels, huwelijken en uitvaarten te laten plaatsvinden. Ook “kermisvieringen” en “bijzondere plaatselijke gewoonten” blijven mogelijk, luidt het. Maar hoe lang nog? Ook hierover is Balcaen duidelijk: “We zullen niet verhullen dat we ook hier naar centralisatie streven”, klinkt het weer erg Aalters.

Tradities

Hebben oude, traditionele maar nog goed bijgewoonde kerkelijke diensten in Knesselare nog een toekomst? Op de maandag van de oktoberkermis is er nog een “dienst” voor de overledenen. Dat is positief. Maar de kerkelijke “Dienst” voor de Oud-Strijders of de “vrienden van” op 11 november is afgelast. Na honderd jaar wapenstilstandsherdenkingen kan dat tellen. Kon dat echt niet anders?

Een Ceciliamis voor de fanfare op zondag? Ook die bijna 150 jaar oude traditie van “mis en rondgang” valt weg. Alleen als de zaak wordt verschoven van zondagvoormiddag naar zaterdagavond blijft er op Cecilia nog muziek in de kerk. Kunnen de parochianen van Willibrordus op 1 november (Allerheiligen) nog naar een mis in hun kerk? Kan men in Knesselare nog naar een kerstmis met inbreng van muziekschool, fanfare of jeugdorkest? Het wordt onwaarschijnlijk, want dat er rest enkel nog een kerstmis op Kerstavond – de familiale feestdag bij uitstek – en niet meer op Kerstdag zelf… Het waren bijeenkomsten waar Jef De Bodt alle ruimte voor maakte. Met bomvolle kerk.

Die combinatie van de door het bisdom gestuurde beperking van het kerkelijk leven in Knesselare met een te grote Aalterse centralisatie van wat er nog overblijft is geen bemoedigend  vooruitzicht voor de uitgedunde, vooral oudere, maar nog vrij actieve lokale kerkgemeenschap.

Parochieblad

Ten slotte is er nog de stille dood van een vrij ruime Knesselaarse plek in het parochieblad Kerk en Leven. De “plaatselijke editie” van het parochieblad van Knesselare en Ursel “wordt onderdeel van het parochieblad van de Marta en Mariaparochie”. Met alle gevolgen vandien. Het Knesselaars Parochieblad werd omwille van een aantal redenen nog veel gelezen, met nog 830 abonnees in Knesselare alleen.

Hierin was er de jongste decennia nog redelijk wat tekstruimte voor overlijdensteksten (in memoriam), voor jubilea, verenigingsnieuws, communiefeesten, voor (natuurlijk wel schaarser wordende) dopen en kerkelijke huwelijken. Er was ook aandacht voor lokaal cultureel leven, voor historiek, etc. In een “centraal” blad voor zoveel Aalterse parochies wordt dat per definitie (wegens plaatsgebrek) anders.

In Knesselare zou er volgens Balcaen wel een nieuw parochiesecretariaat komen “voor gans de parochie Marta en Maria”, en dit in de vroegere weekkapel in de kerk van Knesselare. Een plek voor administratieve taken, maar ook een ruimte voor vergaderingen, vorming, enz.

Balcaen beseft “dat sommigen zullen afhaken nu de viering in hun vertrouwde plek komt te vervallen”. “We mogen trouwens niet blind zijn voor het reeds jarenlange verminderen van het aantal kerkgangers door de veroudering en het sterven van mensen. Toch hebben we nog steeds de stille hoop ook nieuwe mensen te kunnen bereiken en vooral een hechtere gemeenschap te vormen die echt de naam kerk waardig”.

Op zondag 25 september werd de mis van 11 uur meteen ook de laatste reguliere mis van “de Knesselaarse pastoor” Jef Debodt. Een verdienstelijke periode. “Ik ben nog niet weg uit Knesselare”, zei hij na die mis waarin hij in alle bescheidenheid officieel afscheid nam van zijn parochie. Een staande ovatie van een zeer goed gevulde kerk doet vermoeden dat veel parochianen het in de gegeven omstandigheden moeilijk hebben met de manier waarop hun gemeenschap zoveel perspectief én identiteit verliest.