Vandaag is het groot feest. De wereld draait door, natuurlijk. Ook op de site van de fabrieksgebouwen.Vijfendertig jaar is het geleden dat de grote bazen er een punt achter zetten. In deze terugblik en op de tentoonstelling op Cogetama Fest hebben we het met wat tekst en beeld over die woelige periode. Volgende week een laatste artikel in de reeks. Heel binnenkort krijgt u van ons voor de eeuwigheid Amen ons volledig Cogétama-archief: ALLE foto’s en documenten. GRATIS. En met veel plezier. Op 14 mei 1982 is er in Knesselare nog een groot decoratiefeest waar enkele tientallen werknemers van de Cogetama worden gehuldigd met een gouden medaille en/of ereteken van de arbeid eerste of tweede klasse. Weinigen vermoeden wat hen boven het hoofd hangt. In september 1982 sijpelt het bericht door van een nakende sluiting in twee fasen. Dat, zo blijkt snel, is zo beslist door de Raad van Beheer en de Directie van Tabacofina

Mededeling vanwege de directie

‘Verder gaande daling in het verbruik van sigaren en cigarillo’s heeft tot gevolg dat er een blijvend en toenemend teveel ontstaat in de personeelsbezetting. Dit verschijnsel heeft uiteraard een zeer negatief effect op de rendabiliteit van de sector. Dalende productievolumes vragen ook dringende aanpassing in de bestaande structuur, waarbij een herleiding tot twee productiecentra zich opdringt. Dit programma dient uiterlijk einde 1984 verwezenlijkt te zijn. Rekening houdend met de infrastructuur van de betrokken filialen en gelet op de absolute noodzaak van verdere mechanisatie werden na grondige studies, als overblijvende vestigingen weerhouden: NV Alto (Turnhout) en NV Vander Elst (Leuven). Belangrijk is hierbij op te merken dat de nodige en belangrijke investeringen in nieuwe technologische toepassingen in België zullen gerealiseerd worden. Voor Cogétama betekent dit: eerste fase, einde 1982, min 66 personen; tweede fase, einde 1983, verdere afvloeiing; derde fase, einde 1984, definitieve sluiting. Wij wensen ons personeel te danken voor zijn toegewijde inbreng tot het goede verloop van onze activiteiten en zijn daadwerkelijke deelname aan de verbetering van het welzijn van onze groep.’

Uit: Verslag Raad van Beheer en Directie van NV Tabacofina, 2 september 1982, geciteerd door Laurens De Keyser in Het Nieuwsblad, 4 oktober 1982 

Op maandag 27 september 1982 is de ondernemingsraad van Cogétama in spoedzitting bijeen. Cogétama moet inderdaad dicht. Het is vrijdag 1 oktober als de kranten schrijven dat Knesselare ‘onrustig is wakkergeschud’ door de sluiting van het enige grote bedrijf in de gemeente.

De sluiting zou over twee jaar worden gespreid. Dat de sigarenmarkt op dat moment zwaar lijdt onder een verbruiksdaling (31 procent) weet men wel, maar men had gehoopt dit te kunnen opvangen via natuurlijke afvloeiing van een deel van het personeel, gespreid over vijf jaar. Tabacofina beslist dat 66 van de 143 werknemers (ooit waren er om en bij de 500) einde 1982 zullen worden afgedankt, de rest einde 1984.

Tabacofina beheert op dat moment een holding van 16 filialen en plantages in onder meer Zaïre, Indonesië en Brazilië, samen goed voor 5.800 werknemers. De krant Het Volk neemt het op voor de werknemers: ‘Een verlieslatend bedrijf sluiten wordt nog aanvaard, maar een gezonde onderneming opdoeken uit koele berekening wordt voor de inwoners van Knesselare te gortig.’ De fabriek wordt een dag stilgelegd, de vakbonden weigeren te onderhandelen om de ontslagen werknemers aan te duiden, beleggen een grote informatievergadering op 15 oktober en dreigen met harde acties. Niet zonder enige overdrijving besluit Het Volk dat de sluiting voor 1.700 gezinnen ‘een catastrofe’ zou zijn.

Aan leuzen geen gebrek

In Knesselare hangen meteen zwarte vlaggen, worden slogans geschilderd, pamfletten gedrukt, rijdt een autokaravaan en laaien de discussies in de cafés hoog op. Werknemers en vakbonden ventileren hun ongenoegen ‘Met geen van de voorbije directies, noch met de huidige bedrijfsleider Kamiel Wuyts zijn er ooit noemenswaardige spanningen gegroeid. Bij Cogétama weet men zelfs niet wat staken betekent’, schrijft Het Nieuwsblad.

Uit pamfletten en aanplakbrieven spreekt wanhoop: ‘Jarenlang stonden wij voor ons werk paraat en nu vliegen wij als een hond op straat’. ‘Honderd jaar bestaan en nu plots gedaan? Wij laten Cogétama niet sluiten’. ‘Wij worden opgerookt! Bestaat rechtvaardigheid nog? Cogétama dood, Knesselare dood. Wij eisen werkbehoud’, het zijn maar enkele van de slogans.

Op Knesselare-kermis (2, 3 en 4 oktober 1982) wordt de bevolking verder geïnformeerd en gesensibiliseerd. Op dinsdag 5 oktober is er in restaurant ‘t Withof een vergadering met politici uit de streek, op donderdag 7 oktober trekt het personeel naar Edegem om er (even) het directiegebouw te bezetten. Op 8 oktober worden afgevaardigden ontvangen door premier Wilfried Martens. Op 10 oktober wordt naar aanleiding van de  gemeenteraadsverkiezingen een petitieactie georganiseerd. Er volgt zelfs een actie ‘Boycot Belga, Boycot Corps-Diplomatique’. ‘De rokers moeten tonen dat ze de grillen van de multinational niet langer slikken’, of ‘Belga roken is werkplaatsen slopen’. 350 werknemers en familieleden trekken in een hondenweer door Gent en naar Leuven.